สุขใจในท่ามกลางสงฆ์

 

เป็นเรื่องแปลกแต่จริงที่ว่า  เวลาที่อยากหลีกเลี่ยงสิ่งใด  เรามักจะได้พบกับสิ่งนั้นเสมอ  ไม่ว่าจะเป็นคนหรือเหตุการณ์ที่เราไม่ค่อยอยากจะพบพานนัก  ราวกับว่าชีวิตต้องการเสนอบททดสอบให้เราได้ก้าวข้ามขีดจำกัดทางความพอใจของเราอยู่เสมอ  บทเรียนเรื่องนี้เห็นจะมาเร็วเกินกว่าที่คาดไว้

 

เคยแอบหวังเอาไว้ในใจว่าคงจะไม่ต้องอยู่ในตำแหน่งอาวุโสสูงสุดไปอีกนาน  แต่ปรากฏว่าตลอดทั้งสัปดาห์ก่อนจะเข้าพรรษา จะต้องทำหน้าที่รักษาการเจ้าอาวาสเพราะครูบาอาจารย์ท่านอื่น ๆ ไม่อยู่อีกเช่นเคย  ท่านเจ้าอาวาสเดินทางไปอเมริกาเพื่อสอนธรรมะและเข้าร่วมการประชุมอะไรสกอย่าง  อีกท่านหนึ่งไปธุดงค์แถบคอร์นวอลล์  ส่วนอีกท่านก็ไปร่วมคณะธุดงค์ขึ้นเขาที่ประเทศลัตเวีย  คราวนี้จึงถือว่าหนักกว่าครั้งก่อนเพราะเป็นระยะเวลานานกว่า

 

เช้าวันเสาร์มีการประชุมร่วมกันระหว่างสมาชิกในชุมชนทั้งหมด  ทั้งพระ แม่ชีและฆราวาสที่มาพักที่วัด  โดยปกติในการประชุมนี้ก็จะมีการสรุปเหตุการณ์ความเคลื่อนไหวที่จะเกิดขึ้นในรอบสัปดาห์  ใครจะอยู่หรือใครจะไปธุระที่ไหน  และใครจะรับผิดชอบงานในส่วนใดก็จะมีการตกลงกันในช่วงนี้ หากใครมีคำถามเกี่ยวกับเรื่องความเป็นอยู่ในชุมชนก็จะเป็นโอกาสให้ซักถามและชี้แจงด้วยเช่นกัน

 

การประชุมในเช้าวันนี้เลิกเร็วกว่าปกติ  เพราะประธานไม่มีข้อเสนออะไรและไม่ได้ชวนให้เกิดการอภิปรายในเรื่องใด ๆ ทั้งสิ้น  เมื่อจบรายงานความเคลื่อนไหวก็เป็นอันว่าจบกัน  แยกย้ายกันไปทำความสะอาดศาลาเห็นจะดีกว่า 

 

คนที่ปฏิบัติธรรมมานานนับสิบปีมักจะได้เปรียบตรงที่มีความสามารถในการอยู่กับตนเอง  แม้ว่าจะต้องอยู่ท่ามกลางผู้คนและต้องทำหน้าที่อันไม่คุ้นเคย  เราก็ยังอาจหาความพึงพอใจได้จากการหายใจเข้าออกตามปกติ  และปล่อยตัวให้ลื่นไหลไปกับสถานการณ์โดยไม่รู้สึกพะวงมากนัก  วันนี้จึงไม่น่าแปลกใจที่พบว่าตัวเองรู้สึกเป็นสุขกับการนั่งอยู่ตรงหน้าสุด

 

มองเข้าไปในใจแล้วตอบตัวเองได้ว่าไม่ได้เป็นสุขเพราะรู้สึกว่าตนเองโดดเด่นและสำคัญกว่าคนอื่น  แต่เป็นสุขกับการอยู่กับปัจจุบันขณะ   และถ้าจะให้ย้ายไปอยู่ตำแหน่งไหนในขณะนั้นก็สามารถเป็นสุขได้พอ ๆ กัน

 

และด้วยความที่ค่อนข้างผ่อนคลายและสงบนี้เองจึงเกิดความสนุกที่จะได้สังเกตตัวเองและสังเกตความรู้สึกนึกคิดที่เปลี่ยนแปรไปในแต่ละขณะมากขึ้นกว่าวันก่อน ๆ   คิดว่าคนที่ไม่เคยมาวัดป่าน่าจะรู้สึกทึ่งที่คณะสงฆ์ทั้งหมดดูประสานกลมกลืนเป็นหนึ่งเดียวกัน

 

ก่อนหน้าที่จะไปตักอาหารลงในบาตร  คนที่มาถึงก่อนนั่งรออย่างสงบจนกว่าจะมากันพร้อมทุกคน ญาติโยมที่มาวัดจึงต้องพลอยนั่งสมาธิตามไปด้วย  เมื่อมีคนประกาศว่าอาหารรับประเคนเรียบร้อยแล้ว  ประธานสงฆ์นำกราบพระและลุกขึ้นเดินนำไปตักอาหารที่โรงครัว  เมื่อเสร็จแล้วทยอยกันกลับเข้ามานั่งประจำที่อย่างสงบ  ประธานสงฆ์นั่งรอจนทุกคนเรียบร้อยแล้วจึงนำให้พร  พระสงฆ์และแม่ชีสวดตามอย่างพร้อมเพรียงกัน  เมื่อสวดจบนิ่งภาวนาอยู่ครู่หนึ่ง  ทุกคนรอจนกว่าประธานจะขยับตัวเปลี่ยนท่านั่งจากพับเพียบเป็นท่าขัดสมาธิเพื่อให้สะดวกต่อการฉันแล้วจึงขยับตัวตาม  ไม่มีใครเปิดฝาบาตรของตนจนกว่าประธานจะเปิดก่อน  และเมื่อนั่งพิจารณาอาหารอยู่ครู่หนึ่ง  ประธานเคาะระฆังเป็นสัญญาณให้ญาติโยมลุกออกไปจากศาลาได้  จากนั้นพระสงฆ์และแม่ชีทั้งหมดรอให้ประธานตักอาหารคำแรกแล้วจึงจะตักต่อไปเป็นลำดับตามความอาวุโส

 

เหตุการณ์ทั้งหมดเกิดขึ้นท่ามกลางความเงียบสงบ  ไม่มีการพูดกันโดยสิ้นเชิง  ต่างคนต่างอยู่กับความสงบของตัวเองแต่ก็รับรู้ถึงการอยู่ร่วมกัน  ไม่มีใครรีบที่จะไปที่ไหน  และไม่พะวงถึงเหตุการณ์ที่ผ่านมาแล้ว  นับเป็นตัวอย่างที่เป็นรูปธรรมของชุมชนสงฆ์ในอุดมคติโดยแท้ 

ความจริงแล้ว  เหตุการณ์ลักษณะเช่นนี้ถือเป็นเรื่องปกติในวัดป่าทั่วไป  แต่เนื่องจากไม่มีเหตุให้ต้องเล่าจึงไม่อาจจะเล่าขึ้นมาเองได้  ต่างจากครั้งนี้ที่ผนวกกับสถานการณ์ที่เห็นควรจะเล่าเพื่อให้เห็นภาพชัดเจนขึ้น  และคิดว่าคนทั่วไปไม่มีโอกาสสัมผัสอย่างใกล้ชิด  จึงไม่ค่อยได้รับรู้ถึงความเงียบสงบอันงดงามนี้

 

ภายหลังได้นั่งคุยกับเพื่อน  พูดกันว่านี่อาจจะเป็นครั้งแรกในรอบกว่ายี่สิบห้าปีของการก่อตั้งวัดที่มีพระไทยมาทำหน้าที่เป็นผู้นำเช่นนี้   เพราะที่ผ่านมามีพระไทยเพียงไม่กี่รูปที่มาอยู่ที่นี่และส่วนใหญ่ไม่ได้อยู่ตรงกับช่วงที่ครูบาอาจารย์ผู้ใหญ่ต้องเดินทางไปทำธุระ  ฟังดูแล้วก็ออกจะเป็นเกียรติแก่ตัวเองอยู่ไม่น้อยทีเดียว

 

เมื่อนึกย้อนไปแล้ว   หากมองในสายตาชาวโลก  การมาอังกฤษครั้งนี้ออกจะเป็นการกระทำที่ค่อนข้างบ้าบิ่นพอสมควร    เพราะในการเดินทางข้ามทวีปเป็นครั้งแรกของชีวิต  ก็ออกเดินทางเพียงลำพังโดยไม่มีเงินติดตัวเลย ไม่มีญาติหรือคนรู้จักที่จะมารับที่สนามบิน และไม่มีแม้กระทั่งเบอร์โทรศัพท์ของคนที่ควรจะติดต่อด้วย เพราะถึงจะมีก็คงไม่รู้จะเอาเงินที่ไหนมาเป็นค่าโทรศัพท์

 

เพียงไม่กี่นาทีแรกที่เหยียบผืนดินอังกฤษก็พบว่าตัวเองต้องยืนเข้าคิวยาวเหยียดพร้อมกับคนแปลกหน้าแปลกตาจำนวนมาก  เมื่อถึงด่านตรวจก็ประจักษ์ในวินาทีนั้นว่าจะต้องถูกส่งไปตรวจร่างกายเพราะคาดว่าจะอยู่ในอังกฤษเกินกว่าหกเดือน หลังจากถูกเอ๊กซเรย์ปอดเพื่อตรวจหาวัณโรคแล้ว  ก็ต้องรีบออกตามหากระเป๋าที่ถูกส่งออกมาทิ้งค้างไว้ด้วยใจตุ้ม ๆ ต๋อม ๆ ว่าคนที่มารับจะยังรออยู่ไหม  เพราะใช้เวลานานเสียจนคนอาจจะคิดว่าตกเครื่องบินตั้งแต่อยู่เมืองไทยก็เป็นได้

 

เคราะห์ดีที่คนมารับพยายามสอบถามคนไทยที่มากับเที่ยวบินนั้นว่ามีพระไทยมาด้วยหรือเปล่า  จึงยังนั่งรออยู่แม้เวลาจะผ่านไปเกินกว่าชั่วโมงแล้ว  และเมื่อมาถึงวัดจิตวิเวกเข้าจริง ๆ  ก็ไม่ได้อยู่ในสถานการณ์ที่ชวนให้อุ่นใจเลยแม้แต่น้อย  เพราะเหลียวหน้าแลหลังแล้วไม่เห็นมีคนไทยที่ไหนพอจะปรึกษาหารือได้  รอบ ๆ ตัวก็มีแต่สิ่งใหม่ที่ต้องปรับตัวปรับใจ  จะมีใครอีกหนอที่อาจหาญตัดสินใจเดินทางมาต่างประเทศด้วยเงื่อนไขที่แสนจะหละหลวมเช่นนี้ 

ชีวิตพระในต่างแดน  ดูภายนอกช่างเปราะบางและช่วยเหลือตัวเองแทบไม่ได้เอาเสียเลย  เพราะเงื่อนไขทางพระวินัยที่ไม่สามารถจัดการเรื่องเงินทองได้เอง  ทำให้ต้องขึ้นอยู่กับการช่วยเหลือของผู้อื่น  แถมผู้อื่นที่ว่านี้ยังไม่อยู่ในฐานะที่เรามักคุ้นพอที่จะขอร้องให้ทำอะไรให้โดยง่ายเสียด้วย  แต่ว่าความเปราะบางนี้เองทำให้ชีวิตง่ายขึ้น  ไม่ต้องยุ่งยากกับการวางแผนใด ๆ และไม่มีอะไรจะให้วิตกล่วงหน้า  เพราะไม่มีอะไรที่คาดเดาได้  มีแต่ต้องทำใจยอมรับและเป็นสุขกับมันให้ได้เท่านั้น

 

และนับจากวันแรกที่มาถึง  ยังไม่พบว่ามีเรื่องใดที่ทำให้เกิดความทุกข์หรือกังวลใจ  ทุกอย่างยังคงเป็นไปตามปกติธรรมดา  และยังแสวงหาความสุขความพึงพอใจได้ในทุก ๆ วัน  เพียงเท่านี้ก็ควรจะถือว่าสุขเกินคาดแล้วไม่ใช่หรือ